TÜZEL KİŞİLER
TANIM: Tüzel kişilik; belli bir amacı gerçekleştirmek üzere bağımsız bir varlık halinde örgütlenmiş olup, hukuk düzenince kendilerine haklara ve borçlara sahip olma iktidarı tanınmış bulunan kişi mal topluluklarıdır.
Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere tüzel kişilerin belli bir amacı ve türleri vardır.
TÜZEL KİŞİLERİN TÜRLERİ
1) BÜNYELERİNE GÖRE
A) Kişi toplulukları
Bir tüzel kişi belli bir amacı gerçekleştirmek maksadıyla ve bağımsız bir varlığa sahip olmak üzere kişilerin bir araya gelmelerinden doğuyorsa bu tüzel kişi "kişi topluluğu" niteliği gösterir; yani bünyesi korporatiftir.
-Kendisini kurmuş kişiler (Kurucular)
-Sonradan ona katılmış kişiler ( Üyeler ve Ortaklar) oluşturur.
Kişi toplululuğu niteliğindeki tüzel kişilere örnek: Dernekler, şirketler, devlet, iller (il özel idaresi), belediyeler ve köyler.
B) Mal Toplulukları
Bir tüzel kişi belli bir amacı gerçekleştirmek maksadıyla ve bağımsız bir varlığa sahip olmak üzere kişilerin belli bir malı veya hakkı bu amaca tahsis etmelerinden meydana gelmekte ise, bu tüzel kişi "mal toplululuğu" niteliği gösterir; yani bünyesi kurumsaldır.
Mal topluluğu niteliğindeki tüzel kişileri örnekler; Vakıflar, kamu kurumları, üniversiteler, TRT ve YÖK.
2) TABİİ OLDUKLARI HUKUKA GÖRE
A) Kamu Hukuku Tüzel kişileri
Bu tür tüzel kişiler kamu gücünü temsil ederler; böylece diğer kişilerle oluşan ilişkilerinde eşit değil, üstün konumdadırlardır.
-Kamu hukuku tüzel kişileri; Kanunla ve idari bir işlemle kurulurlar.
-Kendi iradeleriyle tüzel kişiliği feshedemezler.
-Mahkeme kararıyla dağıtılamazlar.
ÖRNEĞİN: Devlet, iller( il özel idaresi), belediyeler, ve köyler kişi topluluğu niteliğinde kamu tüzel kişilerdir.
Kamu kurumları (Amme müesseseleri) mesela: gerek devlet gerek vakıf üniversiteleri, hastaneler, TRT, YÖK, mal topluluğu niteliğinde kamu tüzel kişileridir.
B) Özel Hukuk Tüzel Kişileri
Bu tüzel kişiler diğer kişilerle oluşan ilişkilerinde eşit durumdadırlar.
-Bu tür tüzel kişiler kendi iradeleriyle kurulurlar.
-Kendi iradeleri ile feshedilebilirler.
ÖZEL HUKUK TÜZEL KİŞİLERİNİN AMAÇLARI BAKIMINDAN AYRIMI
-Ekonomik (iktisadi) [ kazanç paylaşma amacı güden] amaçlı
-Ekonomik olmayan (gayri iktisadi) [kazanç paylaşma amacı gütmeyen]
Ekonomik amaçlı özel hukuk tüzel kişilere şirket (ortaklık) denir.
- Türk ticaret kanunumuza tabiidirler.
- Örneğin bankalar.
- Ticaret kanunumuz TİCARET ŞİRKETLERİ BAŞLIĞI ALTINDA
a) kollektif
b) komandit
c)anonim
d)limited şirket
türlerini düzenlemiştir.
Ekonomik amacı olmayan özel hukuk tüzel kişilerine dernek denir.
-Dernekler medeni kanununa tabiidirler.
Örneğin: siyasal ve bilimsel amaçlar ile hayır yapmaya. sanata ve spora yönelik amaçları gösterebiliriz.
